Rękojmia przy nabywaniu nieruchomości rolnych

Zgodnie z ustawą z dnia  11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. (tj z 2012 r. Dz.U. poz. 803 z późn. zm.) nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Nabycie nieruchomości rolnej przez inne podmioty może nastąpić za zgodą Prezesa Agencji, wyrażoną w drodze decyzji administracyjnej, wydanej na wniosek zbywcy, jeżeli m.in. daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, osoby fizycznej zamierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne, która m.in. daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej:

Podkreślić trzeba, że nabycie nieruchomości rolnej, udziału bądź części udziału we współwłasności nieruchomości rolnej, nabycie akcji i udziałów w spółce prawa handlowego będącej właścicielem nieruchomości rolnej dokonane niezgodnie z przepisami ustawy jest nieważne. W szczególności nieważne jest:

  1. dokonanie czynności prawnej bez zawiadomienia uprawnionego do prawa pierwokupu lub bez powiadomienia Agencji – w przypadku określonym w art. 3b i art. 4 ust. 1 w.w. ustawy;
  2. zbycie albo oddanie w posiadanie nieruchomości rolnej bez zgody sądu, o której mowa w art. 2b ust. 3 w.w. ustawy;
  3. nabycie nieruchomości rolnej w oparciu o nieprawdziwe oświadczenia albo fałszywe lub potwierdzające nieprawdę dokumenty.

Ustawodawca nie określił w jaki sposób należy potwierdzać rękojmię tzn jakimi oświadczeniami czy też dokumentami trzeba ją uwiarygodnić.

Żadne przepisy prawa nie nakładają na żaden podmiot (w szczególności Ośrodki Doradztwa Rolniczego czy Izby Rolnicze) obowiązku potwierdzania takiej rękojmi.

Wzory oświadczeń dotyczących rękojmi zostały opracowane w Agencji Nieruchomości Rolnych w drodze przepisów czy też wytycznych wewnętrznych.

Zatem według stanu prawnego na dzień dzisiejszy od dobrej woli zależy czy dany podmiot wskazany przez Agencję Nieruchomości potwierdzi danej osobie rękojmię czy też nie, ponieważ takiego obowiązku nie nakłada na ten podmiot żaden przepis prawa. Wprawdzie w ustawie brak sankcji za nienależyte udzielenie rękojmi, ale zapis o nieważności czynności prawnej gdy doszło do niej w oparciu o nieprawdziwe oświadczenia albo fałszywe lub potwierdzające nieprawdę dokumenty  jest dość szeroki. Domniemać można, że rękojmia będzie traktowana jako jeden z dokumentów służących do przeprowadzenia transakcji sprzedaży. Dopiero praktyka sądowa pokaże w jaki sposób będzie oceniane udzielenie rękojmi podmiotowi, któremu umowa zostanie następnie zakwestionowana.

Wydaje się oczywistym, że temat ten wymaga pilnego uregulowania przepisami prawa zarówno w zakresie wskazania podmiotów upoważnionych /zobowiązanych do potwierdzania rękojmi jak też wskazania rodzajów dokumentów jakie mogłyby stanowić podstawę do oceny wiarygodności nabywcy nieruchomości i pozwalały na udzielenie rękojmi.