Często się zdarza, że przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także czas pracy w gospodarstwie rolnym. Żeby jednak okresy wykonywania tej pracy został doliczony do stażu pracy to muszą zostać spełnione określone warunki. Warunki te określa ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. 1990 nr 54 poz. 310).
Zgodnie z § 1 ust 1 pkt 1 tej ustawy do stażu pracy zaliczymy okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka.
Kolejne możliwości zaliczenia pracy w gospodarstwie do stażu pracy zależą od czasu kiedy praca w gospodarstwie była wykonywana. Zatem zgodnie z w.w. ustawą zaliczymy do stażu przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem. W tym przypadku muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki by okres pacy w gospodarstwie mógł być brany pod uwagę: praca osobista gospodarstwie prowadzonym przez rodziców lub teściów i objęcie tego gospodarstwa w celu jego prowadzenia osobiście lub wraz z małżonkiem. Obok przesłanki pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców, osoba ubiegająca o zaliczenie tego okresu do pracowniczego stażu pracy, winna spełnić ponadto przesłankę objęcia tegoż gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub ze współmałżonkiem, przy czym “objęcie” oznacza “bezpośrednie objęcie” (II SA/Wa 314/12, Przesłanki wliczenia do pracowniczego stażu pracy okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie LEX nr 1230642 – wyrok z dnia 13 czerwca 2012 r.). W orzecznictwie mowa jest o tym, że „objęcie” może dotyczyć także części gospodarstwa rolnego. Nie ma w ustawie żadnego uzasadnienia dla stwierdzenia, że z dużego gospodarstwa rolnego nie można wydzielić gospodarstw mniejszych, o ile tak wydzielona część stanowi bądź może stanowić zorganizowaną całość gospodarczą.
Pod pojęciem “objęcia gospodarstwa” należy rozumieć rozpoczęcie samodzielnego lub ze współmałżonkiem prowadzenia gospodarstwa rolnego rodziców albo teściów w charakterze właściciela posiadającego ten tytuł na podstawie obowiązujących wówczas form nabycia własności (II SA/Wa 2240/12, Wliczanie okresu pracy w gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie LEX nr 1317046 – wyrok z dnia 25 kwietnia 2013 r.).
Gdy jedna z obu wyżej wymienionych przesłanek nie zostanie spełniona to okresu pracy gospodarstwie nie można zaliczyć do stażu pracy. Często w praktyce się zdarza, że pracownik nie przejął gospodarstwa po okresie osobistej pracy w nim i wówczas ten okres nie może mu zostać zaliczony do stażu pracowniczego, od którego zalezą jego uprawnienia np. do nagrody jubileuszowej.
Kolejny możliwość dotycząca zaliczenia do stażu pracy to przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. W zależności od okresu czasu, w jakim wykonywana była praca w charakterze domownika – posługujemy się pojęciem domownika w rozumieniu obowiązujących w danym okresie przepisów, zgodnie z zasadą dalszego działania ustawy dawnej (nieretroakcji).
Okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 1, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok.
Konieczność udowodnienia spełnienia w.w. przesłanek oczywiście spoczywa na pracowniku, który chciałby by zaliczono mu do stażu pracy okres pracy w gospodarstwie rolnym. W tym celu można się udać do właściwego urzędu gminy. Na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeżeli organ nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie. W wypadku gdy urząd nie dysponuje takimi dokumentami to okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne. W pierwszej kolejności jednak zawsze trzeba się zwrócić do urzędu gminy właściwego na miejsce położenia gospodarstwa rolnego. Z uwagi bowiem na przepis art. 3 ust. 3 ustawy z 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, wydaje się, że ten sposób dowodzenia możliwy jest dopiero wówczas, gdy organ nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostaję do Państwa dyspozycji.